Servis Yönelimli Mimari Nedir? (SOA)

SOA, “Service Oriented Architecture”ın kısaltmasıdır. Bir yazılım tasarım ilkesi olarak tanımlanır ve bir sistemdeki yazılım bileşenlerinin etkileşimini belirli bir şekilde organize etmeyi amaçlar.

SOA, bir yazılım sistemi içindeki bileşenleri “hizmetler” olarak tanımlamayı önerir. Bu hizmetler, belirli bir işlevi gerçekleştiren özerk birimlerdir ve belirli bir arayüzle diğer bileşenler tarafından kullanılabilir. Hizmetler, diğer bileşenlerden gelen çağrılara yanıt verir ve belirli bir görevi gerçekleştirmek için gerekli kaynakları kullanır.

SOA, sistemin bileşenlerinin bağımsızlığını ve yeniden kullanılabilirliğini artırarak yazılım sistemlerinin daha modüler, esnek ve ölçeklenebilir olmasını sağlar. Ayrıca, farklı yazılım bileşenlerinin farklı teknolojilerde ve platformlarda çalışmasını sağlayarak farklı sistemlerin birbiriyle entegrasyonunu kolaylaştırır.

SOA yaklaşımlı mimarilere yazılım geliştirirken nelere dikkat etmeliyiz?

SOA yaklaşımıyla yazılım geliştirirken aşağıdaki konulara dikkat etmek önemlidir:

1. Hizmetleri doğru tanımlayın: SOA yaklaşımı, yazılım sistemindeki bileşenlerin hizmetler olarak tanımlanmasını önerir. Hizmetlerin doğru tanımlanması, sistem içindeki bileşenlerin doğru şekilde etkileşime girebilmesi açısından önemlidir.
2. Hizmetlerin bağımsızlığı: Hizmetlerin birbirinden bağımsız olması, sistemdeki değişikliklerin diğer bileşenleri etkilemeden yapılabilmesini sağlar.
3. Hizmetlerin yeniden kullanılabilirliği: Hizmetlerin yeniden kullanılabilirliği, yazılım sistemi içindeki farklı bileşenlerin, benzer işlevleri gerçekleştirmek için ayrı ayrı kod yazmak yerine aynı hizmeti kullanmasını sağlar.
4. Servislerin arayüzlerinin standartlaştırılması: Servislerin arayüzlerinin standartlaştırılması, farklı bileşenlerin birbirleriyle uyumlu bir şekilde iletişim kurabilmesini sağlar.
5. Hizmetlerin test edilmesi: Hizmetlerin doğru çalışması sistemin sağlıklı çalışmasını sağlar. Test hizmetleri sistemdeki hata ve sorunların erken tespitine olanak sağlar.
6. Güvenlik: SOA yaklaşımıyla yazılım geliştirirken hizmetlerin güvenliği önemlidir. Hizmetlerin doğru kimlik doğrulaması ve yetkilendirilmesi, sistemdeki hassas verilerin korunmasını sağlar.
7. Performans: SOA yaklaşımıyla yazılım geliştirirken hizmetlerin performansı da önemlidir. Hizmetlerin hızlı ve verimli çalışması, sistemdeki işlemlerin daha hızlı gerçekleştirilmesini sağlar.

SOA mimarisinde her hizmetin nasıl bir yapıya sahip olması gerekir?

SOA mimarisinde her bir servisin yapısı, işlevselliğine ve servisin sağladığı servise bağlı olarak farklılık gösterebilmektedir. Ancak genel olarak SOA mimarisindeki hizmetlerin belirli özelliklere sahip olması beklenir:

1. Hizmetler özerk birimlerdir: Hizmetler, diğer bileşenlerden bağımsız olarak çalışabilen özerk birimlerdir. Diğer bileşenlerden gelen çağrılara yanıt verirler ve belirli bir işlevi gerçekleştirmek için gerekli kaynakları kullanırlar.
2. Hizmetlerin işlevleri açıkça tanımlanmıştır: Her hizmet açıkça tanımlanmış bir işlevi yerine getirir. Hizmetin ne tür verileri işleyeceği, hangi girdi ve çıktıları sağlayacağı belirtilir.
3. Hizmetlerin arayüzü standartlaştırılmıştır: SOA, farklı bileşenlerin birbirleriyle uyumlu bir şekilde iletişim kurabilmesi için hizmetlerin arayüzlerinin standartlaştırılmasını önerir. Hizmetlerin arayüzleri genellikle WSDL (Web Hizmetleri Açıklama Dili) gibi bir açıklama dilinde tanımlanır.
4. Hizmetlerin erişilebilirliği sağlanır: Hizmetlerin diğer bileşenler tarafından çağrılabilmesi için erişilebilir olması gerekir. Bu genellikle SOAP (Basit Nesne Erişim Protokolü) veya REST (Temsili Durum Transferi) gibi bir protokol üzerinden yapılır.
5. Hizmetlerin güvenliği sağlanır: Hizmetlerin doğru kimlik doğrulaması ve yetkilendirilmesi sistemin güvenliğini sağlar. Hizmetler, genellikle HTTPS (HTTP Secure) gibi güvenli bir iletişim protokolü kullanılarak sağlanan bir güvenlik katmanıyla korunur.
6. Hizmetlerin performansı yüksek olmalıdır: Hizmetlerin hızlı ve verimli çalışması, sistemdeki süreçlerin daha hızlı yürütülmesini sağlar. Uygun mimari ve altyapı seçilerek hizmetlerin performansı arttırılabilir.
7. Sağlanan hizmetlerin izlenmesi ve yönetimi: SOA mimarisi, hizmetlerin izlenmesi ve yönetimi için uygun araçlar ve süreçler sağlar. Bu, sistemdeki hata ve sorunların erken tespitine ve çözülmesine olanak sağlar.

SOA mimarisindeki hizmetler hangi teknolojilerle geliştirilebilir?

SOA mimarisi farklı teknolojilerin bir araya gelerek bir bütün oluşturmasına olanak tanır. SOA tabanlı hizmetler çeşitli teknolojiler kullanılarak geliştirilebilir.

1. Web Servisleri: Web servisleri belirli bir işlevi yerine getiren ve birbirleriyle uyum içinde çalışan bileşenlerdir. Bu bileşenler birbirleriyle SOAP, WSDL, UDDI gibi standartlarla iletişim kurar. Web hizmetleri SOA mimarisi için popüler bir seçenektir.
2. RESTful Hizmetler: RESTful hizmetler, Temsili Durum Transferi (REST) ​​adı verilen mimari tarz kullanılarak oluşturulan hizmetlerdir. Bu hizmetler veri kaynaklarına HTTP protokolünü kullanarak erişir ve XML veya JSON gibi veri formatlarını kullanabilir.
3. Mesajlaşma Servisleri: Mesajlaşma servisleri farklı sistemler arasında veri paylaşımı için kullanılan bir yöntemdir. Bu hizmetler, belirli bir mesaj formatını kullanarak mesajların bir sistemden diğerine iletilmesine yardımcı olur.
4. Veri Entegrasyon Araçları: Veri entegrasyon araçları, farklı veri kaynaklarını birbirine bağlamak için kullanılır. Bu araçlar, veri bütünlüğünü korumak ve veri paylaşımını kolaylaştırmak için kullanılabilecek birçok özellik sunar.
5. İş Akışı Yönetim Araçları: İş akışı yönetim araçları, iş süreçlerini tanımlamak ve yönetmek için kullanılır. Bu araçlar iş süreçlerinin tasarımı, otomasyonu ve yönetimi için bir dizi özellik sağlar.
6. Veri Tabanı Yönetim Sistemleri: Veri tabanı yönetim sistemleri, verilerin depolanması, yönetilmesi ve erişilmesi için kullanılır. Bu sistemler veri bütünlüğünü korumak ve veri paylaşımını kolaylaştırmak için gerekli özelliklere sahiptir.
7. Middleware: Middleware, farklı sistemler arasında veri paylaşımını kolaylaştıran bir yazılım katmanıdır. Bu katman veri işleme, güvenlik, iletişim ve veri entegrasyonu gibi birçok özelliği sunar. Ara katman yazılımı, SOA mimarisi için önemli bir bileşendir.

SOA mimarisinde servislerin geliştirilmesinde kullanılabilecek pek çok teknoloji bulunduğundan seçilen teknolojilerin servislerin ihtiyaçlarına uygun olması ve birlikte uyum içinde çalışabilmesi önemlidir.

SOA Çözümü için temel bir örnek

E-ticaret platformu, müşterilerin ürünleri görüntülemesine, satın almasına ve ödeme yapmasına olanak tanıyan bir web uygulamasıdır. Bu platform SOA mimarisi kullanılarak tasarlanabilmektedir.

Öncelikle platformdaki işlevler belirlenerek her işlevsellik için ayrı hizmetler tasarlanıyor. Bu hizmetler şunları içerebilir:

1. Ürün Yönetim Hizmeti: Bu hizmet, ürünlerin eklenmesini, silinmesini ve güncellenmesini yönetir. Ayrıca ürün stok durumunu da takip eder.
2. Sepet Yönetim Hizmeti: Bu hizmet, müşterilerin sepetlerindeki ürünleri yönetir. Sepete ürün ekleme, silme ve güncelleme işlemlerini gerçekleştirir.
3. Sipariş Yönetimi Hizmeti: Bu hizmet müşterilerin siparişlerini yönetir. Sipariş oluşturma, gönderme ve ödeme işlemlerini gerçekleştirir.
4. Ödeme Yönetimi Hizmeti: Bu hizmet, müşterilerden gelen ödemeleri kabul eder ve ödeme işlemlerini yönetir.

Bu hizmetler birbirleriyle belirli bir standart kullanarak iletişim kurar. Bu standart genellikle SOAP veya RESTful web servisleridir.

Web uygulaması bu hizmetler kullanılarak tasarlanmıştır. Müşteriler web uygulamasını ürünleri görüntülemek, sepetlerine eklemek, sipariş oluşturmak ve ödeme yapmak için kullanırlar. Web uygulaması, her bir işlevi gerçekleştirmek için gereken hizmetlere çağrı yapar.

Bu örnek SOA çözümü, işlevlerin ayrı hizmetler olarak tasarlanması ve bu hizmetlerin bir araya gelerek bir bütün oluşturması ilkesine dayanmaktadır. Bu mimari platformun ölçeklenebilirliğini artırır ve bir işlevselliğin değiştirilmesi, yeniden kullanılması veya güncellenmesi gerektiğinde bu işlem daha kolay yapılabilir.

SOA mimarisindeki hizmetlerin ölçeklenebilir olması ne anlama gelir?

SOA mimarisi, farklı hizmetlerin belirli bir işlevi gerçekleştirmek üzere bir araya geldiği bir yapıdır. Hizmetlerin ölçeklenebilirliği, sistem kapasitesinin daha yüksek bir verim veya kullanıcı trafiğini yönetecek şekilde artırılabileceği anlamına gelir.

SOA mimarisinde hizmetler ölçeklenebilir ve sistemin gerektiğinde daha fazla kaynak kullanarak daha fazlasını yapmasına olanak tanır. Bu özellikle yoğun kullanıcı trafiği veya artan işlem hacmi gibi durumlarda önemlidir. Ölçeklenebilir hizmetler sistem performansının ve kullanılabilirliğinin korunmasına yardımcı olur.

Ölçeklenebilir hizmetlere yönelik tasarım, belirli bir hizmetin tek bir sunucuda çalışması yerine birden fazla sunucuda çalışmasını sağlamalı ve gerektiğinde daha fazla sunucu eklenmelidir. Bu, hizmetlerin yüksek performans ve kullanılabilirlik sağlamasına ve artan talebe yanıt vermesine olanak tanır. Ayrıca ölçeklenebilir hizmetler, sistemde oluşabilecek hataların etkisini azaltır ve sistemin yüksek kullanılabilirliği için önemli bir faktördür.

Son zamanlarda en yaygın kullanılan ölçeklendirme teknolojileri nelerdir?

Son zamanlarda en sık kullanılan ölçeklendirme teknolojileri şunlardır:

1. Kubernetes: Kubernetes açık kaynaklı bir konteyner düzenleme platformudur. Uygulamaların ve hizmetlerin ölçeklendirilmesini ve yönetimini basitleştirir. Kubernetes, kaynakları dinamik olarak tahsis edebilir ve hızlı bir şekilde ölçeklenebilir.
2. Docker Swarm: Docker Swarm, Docker’ın ölçeklenebilir konteyner kümeleri oluşturmaya yönelik aracıdır. Swarm, yüksek kullanılabilirlik ve ölçeklenebilirlik sağlamak için birden fazla Docker ana bilgisayarını bir araya getirir.
3. Apache Mesos: Apache Mesos, ölçeklenebilir ve yüksek performanslı veri merkezleri için bir kaynak yönetimi çözümüdür. Mesos, uygulamaların tüm kaynakları etkin bir şekilde kullanarak ölçeklendirilmesine ve yönetilmesine olanak sağlar.
4. Amazon Web Services (AWS): Amazon Web Services, bir bulut bilişim hizmetleri sağlayıcısıdır ve çeşitli ölçeklendirme çözümleri sunar. AWS Elastic Load Balancer, Auto Scaling ve Amazon EC2 Container Service (ECS) gibi hizmetler ölçeklendirmeyi ve yük dengelemeyi kolaylaştırır.
5. Apache Cassandra: Apache Cassandra, yüksek ölçeklenebilirlik gerektiren büyük veri uygulamaları için dağıtılmış bir veritabanı yönetim sistemi olarak kullanılır. Cassandra, veritabanını çeşitli sunuculara bölerek ölçeklenebilirlik sağlar.
6. Microsoft Azure : bu tür ölçeklendirme çözümleri de var. Azure, Microsoft’un bulut bilişim platformudur ve ölçeklenebilir çözümler için birçok seçenek sunar.

Bu teknolojiler, uygulamaların ölçeklendirilmesini ve yüksek kullanılabilirliğini sağlamak için kullanılan popüler çözümlerdir. Ancak ölçeklendirme teknolojilerini seçerken uygulama gereksinimleri ve bütçe gibi faktörlerin de dikkate alınması gerekir.

Bazı Microsoft Azure Çözümleri

Azure, Microsoft’un bulut bilişim platformudur ve ölçeklenebilir çözümler için birçok seçenek sunar.

Örneğin Azure Kubernetes Service (AKS) ile Kubernetes tabanlı ölçeklenebilir çözümler oluşturabilirsiniz. AKS, Kubernetes kümesinin oluşturulması ve yönetilmesi için tam olarak yönetilen bir hizmet sağlar. Azure İşlevleri ise olay odaklı sunucusuz bir çözümdür ve uygulamalarınızı gerektiği gibi hızlı bir şekilde ölçeklendirebilirsiniz.

Azure Sanal Makineleri, ölçeklenebilir ve yüksek performanslı sanal makineleri barındırmak için kullanılabilir. Azure Load Balancer, yük dengeleme ihtiyaçlarınızı karşılayacak bir seçenektir. Ayrıca Azure Traffic Manager, farklı coğrafi bölgelerdeki sunucular arasındaki trafiği yönlendirmek ve yük dengelemek için de kullanılabilir.

Azure Stream Analytics, gerçek zamanlı veri akışlarının işlenmesine ve analiz edilmesine yönelik bir hizmettir. Bu hizmet, büyük hacimli veri akışlarına ölçeklenebilirlik ve yüksek kullanılabilirlik sağlayabilir.

Azure Cosmos DB, çok modelli bir veritabanı hizmetidir ve ölçeklenebilir, dağıtılmış ve küresel bir veri depolama çözümü sağlar.

Microsoft ve Azure, ölçeklenebilir ve yüksek kullanılabilirlik sağlayan birçok çözüm sunduğundan SOA mimarisinde kullanılabilecek ölçeklenebilir çözümler arayanlar için bir seçenek olabilir.

Sonuç

SOA (Servis Odaklı Mimari), bir yazılım mimarisi yaklaşımıdır ve servislerin birbirleriyle etkileşime girdiği bir sistem tasarımını temsil eder. SOA, sistemlerin modüler olmasını sağlar ve işlevlerin birleştirilip yeniden kullanılmasına olanak tanır.

SOA mimarisinin birçok farklı teknolojiyle geliştirilmesi ve ölçeklenebilir olması gerekiyor. Ölçeklenebilirlik, kullanıcı sayısı veya işlem yükü arttığında sistemin aynı performansı sağlayabilmesi anlamına gelir. Bu nedenle SOA mimarisindeki hizmetlerin ölçeklenebilir olması önemlidir.

Son zamanlarda en yaygın kullanılan ölçeklendirme teknolojileri arasında bulut bilişim, Kubernetes, sunucusuz teknolojiler ve diğer ölçeklenebilir mimariler yer alıyor. Microsoft ve Microsoft Azure gibi büyük teknoloji şirketleri SOA mimarisine dayalı çözümler sunuyor ve bu çözümler ölçeklenebilirlik ve yüksek kullanılabilirlik sağlıyor.